سلامتکده طب ایرانی معصومیه

بسمه تعالی

به منظور موفقیت در شروع و تداوم شیردهی با شیرمادر، در آموزه‌های طب ایرانی تدابیر و دستورالعمل‌های ساده‌ای وجود دارد. در این‌جا علاوه بر توصیه‌های طب نوین پیرامون نحوه شیردهی، تدابیر طب ایرانی را نیز به منظور بهره‌گیری بهتر و کامل‌تر مادران شیرده آورده‌ایم:

سبک زندگی مادر در دوران شیردهی

• یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر شیردهی موفق، سلامت مادر و سبک زندگی او اعم از میزان خواب و فعالیت بدنی، تغذیه و حالات روحی و روانی می‌باشد.
• روزانه به اندازه معتدل حرکات بدنی در حد نرمش‌ و حرکات ورزشی ملایم و غیرشدید یا پیاده‌روی سبک یا کارهای سبک خانه را انجام دهید.
• در مواردی که شیرتان کاهش یافته یا قوام آن رقیق است بیشتر استراحت نمایید.
• غذا را در حد اعتدال و سیری بخورید، نه آنقدر کم که شیر کم شود و نه آنقدر زیاد که دچار سوءهضم شوید.
• از درهم خوری و روی هم خوری و نوشیدن مایعات همراه غذا و تا ساعتی پس از غذا بپرهیزید.
• لقمه‌های غذا را کاملا بجوید.
• تا اتمام هضم غذا فعالیت بدنی یا خواب نداشته باشید.
• بهترین غذاها در این دوران: نان گندم سبوس‌دار و با کیفیت، برنج، جو، ماهی تازه، سوپ‌ها و آش‌های رقیق حاوی: (ماش یا نخود و گوشت بره یا بزغاله یا مرغ و پرندگان کوچک)، هویج پلو، زرده تخم مرغ، عسل یا شکر، شیر، شیر برنج، فرنی، حریره‌های حاوی برنج یا گندم پوست کنده و شیرگاو، کاهو، اسفناج، انگور، انجیر، انار، بادام و فندق می‌باشند.
• پرهیز از خوردن غذاهای تند، تلخ، گس و بسیار شیرین یا ترش، غذاهای کهنه و فریز شده، نعناع، خردل و شاهی.
• یکی از عوامل موفقیت در شیردهی، تصمیم قوی مادر بر شیردهی و داشتن اعتماد بنفس کافی در انجام آن، در کنار حمایت خانواده به خصوص همسر است.
• از عوامل زمینه‌ساز خستگی، غم، اضطراب، ترس و خشم دوری نمایید و خوش اخلاق و مهربان باشید.
• در صورتی‌که به افسردگی پس از زایمان دچار شده‌اید حتما جهت درمان آن اقدام نمایید.
• روزانه در ابتدای صبح دوش با آب نیم‌گرم و سپس ماساژ بدن توصیه می‌گردد.

روش صحیح شیردهی

• شیردهی یک تکنیک است و لازمه موفقیت در آن یادگیری شیوه‌های صحیح شیردهی و تمرین می‌باشد.
• تماس پوست با پوست میان شما و نوزادتان به محض تولد و نیز مکیدن سینه طی ساعات اولیه تولد، بسیار ضروری است.
• به تدریج و همزمان با افزایش شیرمادر، دفعات و مقدار شیردهی را افزایش دهید، خصوصا در هفته اول.
• شیردهی تا حدی نباشد که معده شیرخوار پر شود زیرا باعث نفخ، استفراغ و بی‌قراری او می‌گردد.
• در ابتدای هر شیردهی ابتدا کمی نوک سینه را بفشارید تا اندکی شیر روان شده و نوزاد از مکیدن زیاد اذیت نشود.
• از ابتدای تولد تا زمان برقراری کامل شیرمادر باید در هر وعده از هر دو سینه شیر بدهید. سپس با افزایش سن شیرخوار باید به او اجازه دهید تا در هر وعده شیر چرب انتهایی که باعث وزن‌گیری بهتر او می‌شود را دریافت نماید و خودش سینه را رها کند، سپس سینه دیگر را به او عرضه کنید. در وعده بعد، شیردادن را باید از سینه‌ای که شیرخوار در وعده قبل کمتر  از آن شیر خورده است، شروع کنید.
• شیردهی مکرر و نیز شیردهی در شب باعث افزایش شیر مادر می‌گردد.
• از زمان تولد تا پایان شش ماهگی همه نیازهای تغذیه‌ای فرزندتان با استفاده از شیرمادر تأمین می‌گردد و دیگر نیاز به هیچ نوع آشامیدنی و یا ماده غذایی ندارد.
• اندکی گریه شیرخوار قبل از شیردهی سودمند است و باعث وسعت معده و حلق او می‌شود.
• قبل از تغذیه شیرخوار و یا دوشیدن شیر دست‌‍های خود را با آب و صابون بشویید، شستشوی سینه‌ها لازم نیست و استحمام روزانه کافی است.
• در هنگام شیردهی باید در وضعیت راحتی قرار بگیرید، وضعیت‌های مختلفی مانند خوابیده به پشت یا پهلو، نشسته روی صندلی، زمین یا تخت را انتخاب کنید. اما دقت کنید در تمام این حالات، شانه‌ها و قفسه سینه شیرخوار بایستی روبروی سینه و بینی او هم‌سطح نوک سینه باشد.
• توجه کنید که چانه شیرخوار به سینه شما بچسبد و لب پایینی او به خارج برگشته باشد و هاله اطراف نوک سینه در دهان شیرخوار قرار بگیرد.
• نباید موقع شیردادن پس سر نوزاد را بگیرید چون باعث امتناع از شیرخوردن خواهد شد و انگشتان خود را نباید روی هاله قهوه‌ای سینه قرار دهید چون انسداد مجاری شیری را در پی خواهد داشت. لذا برای کنترل سینه، انگشتان باید خارج از هاله قرار گیرند.
• نشانه‌های شیرخوردن درست در نوزاد: مکیدن عمیق و آهسته دارد، گونه‌هایش برجسته می‌شود، صدای بلعیدن شیر به گوش می‌رسد، ممکن است از سینه مقابل شیر قطره‌قطره خارج گردد.
• بعد از هر وعده شیردهی و آروغ‌گیری، نوزاد را بخوابانید، زیرا باعث بهبود هضم می‌گردد.

نشانه‌های کافی بودن شیرمادر

• اگر پس از شیردهی، گریه شیرخوار متوقف و آرام گردد و یا  به آرامی به خواب رود، به منزله کفایت شیردهی است.
• در نوزادان با شیردهی کافی، تا روز چهارم  باید 3 بار در روز مدفوع به رنگ زرد دفع شود.
• مدفوع در اطفال شیرمادرخوار شل­تر از شیرخشک­خوارهاست.
• اگر نوزاد یا شیرخوار فقط شیرمادر می‌خورد و روزانه حدود 6 کهنه را خیس می‌کند، پس شیرمادر کافی است.
• در نوزادان شیر مادر خواری که تعداد پوشک کمتر از 6 بار در روز و دفع مدفوع شل و زرد کمتر از 4-3 بار در روز و ادرار آن­ها متمایل به نارنجی شده، شیردهی کافی نبوده است.
• کودک با شیردهی کافی هوشیار است، قدرت عضلانی مناسب، پوستی شاداب، چشمانی درخشان، لب‌هایى مرطوب و تون پوستى خوبی دارد.
• نوزادانی که شیر کافی دریافت نمی­کنند، خواب‌آلود بوده، عکس­العمل نشان نمی­دهند و گریه ضعیفی دارند.
• معمولاً 3-2 هفته بعد از زایمان و شروع شیردهی، راحتی و رضایت مادر از روند شیردهی حاصل می­گردد.
• بهترین راه تشخیص کافی بودن شیرمادر، افزایش وزن شیرخوار براساس منحنی رشد است.

شرایطی که شیردهی جایز نیست!

• در صورتی‌که مادر: مصرف‌کننده الکل، مبتلا به ایدز، سل فعال درمان نشده و یا تحت شیمی‌درمانی یا مصرف داورهای رادیواکتیو است.
• در صورتی‌که نوزاد مبتلا به برخی بیماری‌های متابولیک (مانند گالاکتوزمی) باشد.
• در این دوران برای مصرف هرگونه داروی شیمیایی و گیاهی با پزشک مشورت نمایید.

نحوه شروع غذای کمکی و از شیرگرفتن

• تغذیه انحصارى با شیرمادر نیازهاى تغذیه‌اى فرزند شما را به مدت 6 ماه تأمین می‌کند. تنها مکمل مورد نیاز قطره ویتامین آ و د است.
• در صورتی که شیرخوارتان رشد مناسبی نداشته باشد، با صلاحدید پزشک، می‌توانید تغذیه کمکی را زودتر شروع کنید.
• از انتهای ماه ششم، با غذاهای نرم مانند فرنی و حریره بادام غذای کمکی را آغاز کنید و به تدریج بعد از رویش دندان‌ها می‌توانید غذاهای سفت‌تر به فرزندتان بدهید.
• در ابتدای شروع تغذیه کمکی باید از غذا دادن بیش از اندازه در یک وعده بپرهیزید و در هر وعده تنها یک یا دو قاشق مرباخوری به شیرخوارتان غذا بدهید. اگر به اشتباه غذای بیش از اندازه به کودکتان دادید، باید او را بخوابانید تا غذای خورده شده هضم شود و وعده بعدی را پس از هضم کامل غذای قبلی به او بدهید.
• با شروع تغذیه کمکی به ویژه در فصول گرم سال، مقادیر متناسبی آب نیز به کودک بدهید.
• در سال اول اولویت با شیرمادر و در سال دوم اولویت با غذا است.
• در اواخر سال دوم می‌توانید جهت از شیر گرفتن اقدام نمایید. این کار می‌بایست تدریجی باشد تا جسم و روح کودک با شرایط جدید مطابقت یابد.
• از شیر گرفتن نباید در زمان استرس، بیماری و ضعف کودک و اوج گرما و سرمای هوا انجام گیرد، زیرا این عوامل منجر به بروز بیماری‌هایی نظیر سوءهضم، اسهال و... می‌شود.

با آرزوی صحت جسم و جان برای شما

سلامتکده طب سنتی ایرانی معصومیه