سلامتکده طب ایرانی معصومیه

بسمه تعالی

تدابیر و توصیه‌های طب ایرانی در سفر اربعین (ویژه‌ی فصول گرم)

از آنجایی که سفر اربعین در سرزمینی دیگر با شرایط آب و هوایی جدید و با شرایط خاص سفر طولانی می‌باشد، برای بهره مندی هر چه بیشتر از حال معنوی این سفر می‌بایست تدابیر خاص این سفر را با توجه بیشتری رعایت نماییم.

به طور کلی هرچه سعی کنیم عادات خوب و مفید خود را و نیز پرهیزها را در سفر رعایت کنیم، بدن راحت‌تر با شرایط خاص این سفر کنار آمده و کمتر دچار استرس و بیماری می‌شود. به همین منظور باید غذاهای سهل‌الهضم‌تر و ساده‌تر مصرف کرد تا نیاز به گوارش قوی و توجه ویژه قوه مدبره نداشته باشد.

تدابیر قبل از سفر

قبل از اقدام به شرکت در پیاده روی اربعین به پزشک خود برای تنظیم داروها و اخذ مجوز سفر مراجعه نمایید، طی سفر نیز اگر مریض شدید به پزشکان حاضر در مراکز درمانی حتما مراجعه کنید، داروهای روتین شیمیایی خود را حتما همراه داشته باشید (مخصوصا برای افراد مبتلا به دیابت، فشارخون بالا، بیماری قلبی عروقی و بیماری اعصاب)، نام بیماری و نام داروها و نحوه مصرف آن‌ها را روی کارت شناسایی خود بنویسید.

ده تا پانزده روز قبل از آغاز سفر فعالیت بدنی بیشتر انجام دهید تا بدن به این پیاده روی طولانی عادت داشته باشد.

مشکلات دندانی حاد خود را حتما قبل از سفر رفع کنید.

با مراجعه به طبیب حاذق طب سنتی، وضعیت مزاج و اخلاط خود را شناسایی کرده، سبک زندگی مناسب خود را دریافت نموده و اصلاح مزاج کنید.

حناگذاری کف پاها تا بالای مچ، مخصوصا کسانی که پوست حساس و نازک دارند مفید است. افراد می‌توانند کمی روغن مورد یا پودر آن و کمی نمک را نیز همراهش کنند که موجب مستحکم شدن بافت‌های نرم اطراف مفاصل مچ پا می‌شود.

توجه به مزاج؛ شرط سلامتی

همیشه و در هر شرایطی، اصل و اول، مزاج ذاتی (اصلی) شخص است. باید توجه داشت که مزاج خودمان را فراموش نکنیم و با این باور که خوردن غذای نذری مشکلی ایجاد نمی‌کند خود را در معرض غذاهای مختلف با مزاج‌های متفاوت قرار ندهیم، یعنی اگر مزاج ما گرم است از گرمی جات و شرایطی که گرمی ما را بالا می برد پرهیز کنیم و اگر سردی است برعکس.

افراد چاق مزاج تری دارند و باید از مصرف حجم بالای غذاهای سنگین، بیشتر پرهیز کنند و افراد لاغر باید در تعداد وعده‌های بیشتر، حجم‌های کم و قابل هضم غذا بخورند تا کم نیاورند.   

در پیاده روی اربعین و به طور کلی در سفر، ممکن است خلط صفرا که با هوای گرم، مصرف تندی جات و سرخ کرده‌ها و استرس و بی‌خوابی تحریک و تولید می‌شود، بالا برود.

پرخوری و در هم خوری منجر به امتلاء یا پری بدن از خلط بلغم و دم و سنگینی و کرختی می‌شود، غذاهای مانده و سخت هضم سنگین یا دارای عدس و بادمجان، سودا را زیاد کرده که باعث گرفتگی شدید عضلات و بی‌خوابی می‌گردد.

پس سبک زندگی خودمان را همواره بدانیم و حتی المقدور عمل کنیم. مرتب مرور و تمرین و عمل کنیم.

حرکت و سکون در سفر اربعین

در پیاده روی اربعین به دلیل نیاز به راه رفتن های طولانی، فعالیت بدنی عملاً زیاد می شود. افرادی که به این مقدار فعالیت عادت ندارند، قبل از سفر فعالیت بدنی خود را زیاد کنند.

پیاده روی یک تا چهار روزه از نجف تا کربلا ممکن است آسیب های جدی به بدن‌های ناآماده وارد کند.

ورزش و فعالیت بدنی به ویژه در هوای گرم و مقدار زیاد، حرارت را بالا می برد و خشکی ایجاد می کند و موجب کاهش رطوبات بدن و افزایش خطر گرمازدگی می شود و بسیاری از افراد دچار کاهش وزن می‌شوند.

گرم کردن و نرمش مختصر و کشش قبل از شروع پیاده روی و نیز خنک کردن قبل از اسکان مهم است.

آب یخ را حین پیاده روی و حتی سایر مواقع ننوشید.

ساعات معتدل مناسب مزاج برای پیاده روی مناسب تر است مثلا از سحر (۴-۵ صبح) تا ساعت ۱۰-۱۱ و مجددا از ساعت 5 عصر تا ساعاتی بعد از مغرب بهترین زمان ها برای پیاده روی هستند.

آب و هوا در سفر اربعین

اقلیم عراق گرم و خشک است و پیاده روی در فصول گرم، گرما و خشکی را تشدید می‌کند، همچنین گرد و غبار هوا در تابستان زیاد است.

می‌توانید از چفیه‌ای، هم جهت محافظت از بینی از ورود گرد و غبار و هم جهت محافظت از سر و بالاتنه از نور آفتاب و هوای گرم و نیز در زمان گرمای هوا آن را خیس کرده و برای خنک کردن پوست از آن استفاده نمایید.

همراه داشتن ماسک خوب و استاندارد لازم است، چون هم هوا آلوده است و هم تجمع جمعیت باعث بروز بیماری‌هایی گردد.

هیچ گاه به یکباره با بدن گرم و عرق کرده جلوی باد کولر قرار نگیرید.

از راه رفتن یا ماندن در زیر نور مستقیم خورشید (به خصوص ظهر و بعد از ظهر) و بادهای گرم بپرهیزید.

خواب و بیداری در سفر اربعین

خواب کافی اول شب تا سحر و سپس ادامه پیاده روی بسیار توصیه می‌شود.

چرت میانه روز مخصوصا برای گرم مزاجان و مخصوصا برای فصول گرم مفید است.

هنگام خواب به خصوص در محیط های کولردار، حتما از روانداز مناسب استفاده نمایید.

پاکسازی بدن در سفر اربعین

تعادل استفراغات یعنی مواد زائدی که باید از بدن دفع شوند در این سفر برهم خواهد خورد، چون فعالیت بدنی و تعریق به شدت بالا رفته، به احتمال زیاد بیشتر افراد دچار یبوست و کاهش حجم ادرار خواهند شد، برخی افراد هم به دلیل بدخوری و عدم رعایت بهداشت دچار اسهال و استفراغ خواهند شد.

حتماً در صورت امکان روزانه استحمام کنید، ساعتی را بعد از حمام در یک جای سر بسته بمانید تا دمای بدن متعادل شود. وقتی به منزلی (موکبی) می رسید بلافاصله وارد حمام نشوید (صبر کنید تا عرق بدن خشک شود). بعد از حمام با موی خیس جلوی بادکولر نروید و نخوابید.

در حمام بهتر است روغن مالی بدن (با روغن بادام شیرین یا زیتون) انجام شود. روغنی که در حمام مالیده می شود بیشتر وارد بدن می گردد و خشکی بدن را از بین می برد.

با آب سرد مطلقاً نباید دوش گرفت، مخصوصاً‌ که بدن گرم است و موجب بیماری‌هایی همچون سرما خوردگی و ذات الریه و درد مفاصل و …می‌گردد.

حالات روحی روانی در سفر اربعین

• از بحث و مجادله با سایرین بپرهیزید و تا می‌توانید به حالات درونی خود متوجه باشید.

خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها در سفر اربعین

برای انتخاب نوع خوردنی ها و آشامیدنی ها هر کس باید مطابق مزاج خودش رفتار کند.

غذاهای عراق رو به سنگینی است و معده‌های ما شاید به قدرت و قوت معده افراد ساکن عراق نباشد، غذاها گاهی چرب، سنگین و سرخ کرده یا ناپخته است. پس به طور کلی مواظب نوع غذایی که مصرف می‌کنید، باشید.

باید وعده‌های غذایی همیشگی را نگه دارید و به هنگام گرسنگی بخورید نه هر زمان که به غذا رسیدید.

میوه‌ها را در میان وعده استفاده کنید نه همراه با غذا. چند نوع غذا را با هم نخورید، به طور کلی از با هم خوری، درهم خوری و برهم خوری بپرهیزید.

سبزی و سالاد را به دلیل عدم اطمینان از شستشوی بهداشتی، مطلقا نخورید. مصرف پیاز و گاهی سیر تازه اشکال ندارند چون داخل غلاف بوده و انسان به تمیزی آن اطمینان دارد به شرطی که بریده نشده باشند.

حتماً غذا را به صورت نشسته و با آرامش کامل بخورید، از پرخوری بپرهیزید تا مانع از پیاده روی نشود و روحیه مصیبت و عزاداری در بدن از بین نرود. غذا را خوب بجوید و پس از میل غذا چند قدم پیاده روی مختصر و سپس استراحت در حد نیم ساعت داشته باشند تا عملیات استقرار و هضم غذا به خوبی انجام شود، سپس طی طریق کنید.

مقداری نمک همراه داشته باشید، نمک جز بهترین پاک کننده ها و میکروب کش ها است، کمی قبل و بعد غذا بچشید یا در آب ریخته و دهان شویه و غرغره کنید

مقداری انجیر، بادام خام که بهترین مغزیجات است (بادامی که داخل پوست باشه بهتر است) یا پسته و مویز همراه داشته باشید. این خوراکی ها خصوصا برای کسانی که مزاج های سردی دارند انرژی بخش و گرما بخش است.

مقداری عسل هم خوب است همراه باشد که وقتی نیاز به تامین انرژی سریع است به کار می آید به صورت مکیدن یا در آب حل کردن و جرعه جرعه نوشیدن که می تواند با آب لیمو همراه شود.

همراه داشتن برگه های میوه ها مثل هلو و زرد آلو و یا آلوبخارا (که بدون داروهای نگهدارنده باشد) نیز توصیه می شود چراکه از مشکلات شایع این سفر یبوست است. این برگه ها به علت مزاج سردی که دارد برای افراد با مزاج گرم کمک شایانی می کند و به روده ها و نیز توده مدفوع، رطوبت کافی می دهد.

همراه داشتن لیمو ترش یا لیمو عمانی نیز مورد توصیه است. می توانید دم کرده لیمو با آب جوش یا پودر کرده روی غذاهای گرم و سنگین بریزید. البته در عراق چای لیمو عمانی هم گاها داده می شود که خواص زیادی دارد و مهمترین آن، مهار صفرا و حرارت زائد بدن می باشد.

غذاهای چرب و روغنی مخصوصاً فلافل، سنگین و تند است و صفرا را بالا می برد و موجب بی خوابی و خارش پوست می شود و برای گرم مزاجان اصلاً‌ مناسب نیست.

خرمای زیاد برای مردم ایران و مخصوصاً مردم اهل مناطقی که خرما خیز نیست مناسب نمی باشد. خرما صفرا و سودا زیادی تولید می کند (البته خرماها در خواص و عوارض با هم تفاوت دارند) و فرد را دچار آلرژی ها و خشکی پوست و جوش پوستی و جوشش خون می کند.

از غذاهای مرسوم عراق، برنج و لوبیا، برنج و نخود یا پخته نخود و یا لوبیا است. گاهی این غذاها به دلیل ازدحام جمعیت یا عجله ناپخته هستند. حتما ابتدا تست کنید که کاملا نرم باشد.

نوع برنجی که طبخ می شود (معمولا هندی) نوعی است که به بسیاری از مردم نمی سازد و مخصوصا اگر به خوبی پخته نشده باشد، موجب یبوست و نفخ می‌شود.

توصیه می‌شود که پودر زیره سبز یا آویشن یا نعنا و موسیر همراه داشته باشید که اگر ناچار به خوردن غذای نفاخی شدید، روی غذا حتماً میل کنید یا داخل دوغ و ماست‌های کارخانه‌ای بریزید.

از نوشیدن قهوه‌های خیلی تلخ و غلیظ که بوی سوختگی دارد، به شدت بپرهیزید و حتی تست هم نکنید چون ایجاد خشکی کرده و سودای زیادی یا صفرای غیر طبیعی تولید می‌کند. به طور کلی چای زیاد مصرف نشود (حتی اگر رقیق باشد) چون مدر بوده و به خشکی مزاج دامن می‌زند.

اگر مقداری سکنجبین همراه داشته باشید عالی است و این بهترین نوشیدنی و برای همه مزاج ها مخصوصا برای گرم مزاجان مفید است. همراه داشتن خاکشی و ریختن داخل آب و سکنجبین برای رفع عطش و یبوست و رطوبت بخشی به بدن خوبست.

همراه داشتن مقداری سرکه کمک می‌کند که اگر غذا سنگین بود یا حرارت بدن بالا رفت از سرکه استفاده کنید (به صورت رقیق شده در آب یا داخل غذا مصرف کنید).

سعی کنید از گلاب استفاده کنید (که در عراق نیز موجود است). بوییدن و مصرف و خوردن گلاب برای تب و بی خوابی خوبست و باعث شادی و شادابی می شود و نیز می توانند به لباس زیر خود آغشته کرده که هم بوی عرق را می گیرد و هم برای جلوگیری از سوزش ناحیه تناسلی مفید است.

کسانی که می خواهند از دم نوش استفاده کنند، مقداری آب جوش روی نعنا یا گل گاو زبان بریزند و مصرف کنند که برای سرماخوردگی و اعصاب بسیار مفید است.

درمان های ساده برای برخی مشکلات رایج در سفر

• کسانی که دچار یبوست می‌شوند از انجیر، آلو بخارا، تمر هندی تازه، روغن زیتون استفاده کنند.
• روغن بادام شیرین هم به عنوان خوراکی برای جلوگیری از یبوست و دست و پا که خشک شده و تاول زده مفید است.
• اگر قبل از سفر پا را حنا بگذارید برای جلوگیری از تاول پا و زخم و تاول مفید است.
• برای درمان اسهال خونی، تخم بارهنگ را جوشانده و بخورید.
• برای بهبود درد مفاصل مالیدن روغن بابونه و بادام شیرین توصیه می شود.
• سکنجبین و گلاب و همچنین بوییدن گلاب برای رفع تهوع مفید است.
• روغن بنفشه برای رفع سردرد مخصوصا ناشی از حرارت و خشکی، خوب است. یک قطره صبح و شب در بینی بچکانید.
• برای گرمازدگی و عطش تخم خرفه یا اسفرزه را در آب سرد بریزید تا لعاب داده و میل کنید. این ها ملین هم هستند. می توان کمی گلاب داخل لیوان حاوی این ها هم ریخت.
• برای درمان گرفتگی و خشونت گلو و صدا و درد سوزشی و تحریک ته حلق گل پنیرک یا بنفشه در آب سرد بریزید و پس از ۲۰ دقیقه، آب آن را بنوشید.
• برای رفع موقت و تسکین دندان درد گل میخک را روی دندان و لثه مربوطه بگذارید.
• برای دل درد و رفع رودل کردن و یبوست روغن مالی روی شکم در جهت عقربه ساعت با روغن بابونه توصیه می شود.
• برای درمان سرماخوردگی یا پیشگیری از آن کمی گل بابونه یا آویشن یا نعنا در لیوان ریخته، روی آن آب جوش بریزید و بخور دهید و پس از ولرم شدن، با قاشق، گیاهان را خارج کرده و با عسل یا نبات شیرین کرده و میل کنید.

لیست اقلامی که توصیه می شود در این سفر با خود همراه داشته باشید

خوراکی های گرم شامل انجیر، بادام، پسته، عسل، نبات، نمک، پودر زیره سبز، بابونه، نعنا، مویز، خاکشیر و موضعی هایی با مزاج گرم شامل روغن بادام شیرین یا تلخ یا بابونه می باشند.

خوراکی های سرد مانند آلو بخارا، برگه زردآلو و هلو، میوه تمرهندی تازه ملس، کشک، سماق، سنجد، سکنجبین ملس، سرکه، گل پنیرک و بنفشه خشک، تخم خرفه و اسفرزه، و موضعی هایی مانند روغن بنفشه یا کدو، گل میخک مزاج سرد دارند.

جمع بندی توصیه‌ها

• باید وعده های غذایی همیشگی را به هنگام گرسنگی بخورید نه هر زمان که به غذا رسیدید.
• بعد از میل کردن غذا یک ساعت استراحت کنید یا آرامش داشته باشید تا معده سبک شود و سپس پیاده روی را شروع کنید.
• غذای تازه و گرم مصرف کنید و غذا را برای بعد نگه ندارید.
• خرمای زیاد نخورید.
• میوه ها را در میان وعده ها و نه همراه با غذا استفاده کنید.
• سبزی و سالاد را به دلیل عدم اطمینان از شستشوی بهداشتی، مطلقا نخورید.
• استفاده از گلاب (خوردن و بوییدن و روی بالش و چفیه ریختن) توصیه می شود.
• سرکه یا آبلیمو (لیمو تازه کوچک) را در غذاهای چرب به عنوان مصلح و نیز خنک کننده بدن و روشی برای جلوگیری از سنگینی بدن استفاده کنید.
• مصرف پیاز و گاهی سیر تازه اشکال ندارند (گرچه به دلیل آزار دیگران به علت بوی بد دهان توصیه نمی شود).
• حتماً غذا را به صورت نشسته و با آرامش کامل بخورید، از پرخوری بپرهیزید تا مانع از پیاده روی نشود و روحیه مصیبت و عزاداری در بدن از بین نرود. درهم خوری نکنید چون همه چیز در دسترس است.
• غذا را خوب بجوید و پس از میل غذا چند قدم پیاده روی مختصر و سپس استراحت در حد نیم ساعت داشته باشند تا عملیات استقرار و هضم غذا به خوبی انجام شود، سپس طی طریق کنید.
• نمک جز بهترین پاک کننده ها ومیکروب کش ها است، کمی قبل و بعد غذا بچشید یا در آبریخته و دهانشویه و غرغره کنید.
• قهوه تلخ و چای پررنگ عراقی عربی مصرف نشود. اما در صورت مصرف مصلح آنها روغن بادام و انجیر می باشد.
• آب جوشیده ولرم شده به همراه عسل یک نفره در بسته (غیر آلوده) و لیمو ترش تازه و همچنین گلاب نوشیدنی است که تقریبا برای همه مناسب است.
• برای جلوگیری از خونریزی گوارش جوشانده تخم بارهنگ (یک قاشق مرباخوری در یک لیوان آب جوش هر ۸ ساعت) میل کنید.

توصیه‌های موضعی

• داشتن ماسک در این سفر توصیه می شود تا هم در مقابل آلودگی هوای عراق و هم احیانا آلودگیهای میکروبی محافظت شوید.
• همراه داشتن چفیه که کارایی چندگانه (سایه بان آفتاب، مانع باد و سرما، حوله، خنک کننده وقتی مرطوب است، روانداز و جانماز) دارد، توصیه می گردد.
• با آب نمک به اضافه روغن بادام یا زیتون، پاها را شب ماساژ دهید یا مقداری از نمک را گرم کرده در پارچه پیچیده و روی مفاصل و عضلات خسته قراردهید.
• چون پاها ورم می کنند، ماساژ باید از نوک و لابلای انگشتان پا شروع شده به سمت زانو و کمی بالاتر باشد تا ورم را رفع کند (کمک به سیستم لنفاوی در تخلیه پا). و نیز وقتی نشسته و خوابیده اید، زیر پا را بلند بگیرید.
• سعی کنید کاری به تاول ها نداشته باشید. حداکثر، پوست را چرب کنید. تاول یک سیستم دفاعی ضربه گیر برای بافت های زیرین است تا شما زیاد به آن موضع فشار نیاورید.
• برای آفتاب سوختگی که معمولا در منطقه صورت اتفاق می افتد روی موضع برش های خیار یا سیب زمینی یا کدوی خام قرار داده شود چراکه التهاب و سوزش را می خواباند. همچنین پاشیدن محلول گلاب و سرکه روی موضع می تواند کمک کننده باشد.
• روغن مالی شکم با روغن بابونه یا زیتون یا بادام شیرین و چکاندن روغن بادام شیرین در بینی برای آرامش بخشی، پاکسازی، جلوگیری از خشکی و خونریزی مخاط توصیه می شود.
• بخور (دهان و بینی) با آب معمولی (آب جوش داخل لیوان) همراه با کمی گل بابونه یا برگ آویشن یا برگ مرزنجوش یا نعنا یا پونه برای پاکسازی مجاری هوایی و میکروب کشی و جلوگیری از سرماخوردگی مفید می باشد.
• گل پنیرک در آب خنک یا ختمی در آب گرم برای گلو مناسب است. غرغره کردن (در زمان گلودرد حاد گرم التهابی که همراه سوزش است) و خوردن جرعه جرعه یا غرغره نمک نیز توصیه می شود. البته نمک گرم است و برای گلودرد حاد که آن هم گرم است خیلی خوب نیست و بهتر است در این مواقع از گلاب استفاده کنید.
• برای دندان درد گل میخک را به طور موضعی روی و اطراف محل دندان دارای درد قرار دهید.
• بادکش و لیوان همراه داشته باشید.
• گلاب بهترین عطراست. عطرهای تند استفاده نشود چون هوا گرم است و تجمع و این عطرها هم گرمند و در برخی ایجاد سردرد و بی خوابی می کند. زیر بغل هم مالیده شود.
• محلول حاوی آب و گلاب و سرکه برای پاشویه و بدن شویه حین خستگی، گرمازدگی و یا تب، بسیار خوبست.
• لباس و کفش چسبان پلاستیکی استفاده نشود، لباس نخی توصیه می شود.
• عینک آفتابی یا شفاف بدون شماره برای جلوگیری از ورود غبار و میکروب به چشم همراه داشته باشید.
• استفاده از شال برای بستن کمر و نیز سر بند مخصوصا هنگام استراحت در شب یا موکب هایی که ممکن است خنک باشند و مخصوصا وقتی افراد عرق دارند مفید است.
• چوب مسواک یا مسواک به علاوه نمک یا خمیردندان نیز با خود داشته باشید.

التماس دعا

با آرزوی صحت جسم و جان برای شما

سلامتکده طب سنتی ایرانی معصومیه