سلامتکده طب ایرانی معصومیه

بسمه تعالی

از دیدگاه طب‌سنتی حالات روحی چه اثری بر بدن دارد و چطور آنها را باید کنترل کرد؟

حالات روحی یا اعراض نفسانی در طب‌سنتی یکی از شش اصل سبک زندگی در حفظ سلامت است و شامل شش دسته کلی شادی و لذت، خشم، غم و اندوه، ترس، همّ و خجالت، یا نگرانی است. اینها اغلب اثر سریع و عمیق داشته و اولین نشانه‌های آن با تغییر سریع حالت چهره بروز می‌یابد. این حالت‌ها تاثیر عمیقی بر بدن دارند و گاهی این تغییرات، تدریجی و آرام و گاهی شدید و ناگهانی است. مثلا غم در حالت عادی تاثیر تدریجی دارد. اما خشم اغلب تغییری شدید و ناگهانی ایجاد می‌کند.

چگونه خشم را کنترل کنیم؟
خشم، بدن را گرم می‌کند و گرمای ایجاد شده از آن، بیش از سایر حالت‌های روحی است و به‌خصوص برای گرم‌مزاجان می‌تواند آسیب‌رسان باشد. چنانچه خشم ادامه‌دار شود می‌تواند بدن را به سمت سردی مزاج و ضعف ببرد. جالب است بدانید خشم اگر به‌جا و به اندازه باشد برای سردمزاجان باعث گرم‌ شدن بدن و افزایش جریان خون می‌شود و انرژی آنها را تقویت می‌کند. در این مواقع هم‌صحبتی با دوستان، گوش‌دادن به نغمه‌های طبیعی، مانند صدای آبشار یا دریا و رفع عامل خشم می‌تواند موثر باشد. از دیدگاه طب‌سنتی افرادی که مستعد طغیان هستند باید از مصرف ادویه‌های تند مانند زنجبیل، فلفل، خردل و غذاهای گرم مثل سیر، پیاز، عسل، خرما، مغزهای آجیلی، نوشیدنی‌های گرم مثل چای و قهوه، بی‌خوابی طولانی‌مدت و شب‌زنده‌داری پرهیز کنند. برای فروکش‌کردن خشم، مصرف خوراکی‌هایی با مزاج سرد مانند کاهو، کدو، گشنیز، ماءالشعیر طبی، شربت‌های خنک، سکنجبین، گلاب، جلاب (گلاب و زعفران) و لیمو مناسب است. همچنین بوییدن عطرهای ملایم و خنک مانند عطر گیاه بنفشه، صندل و گلاب توصیه می‌شود.

با غم و اندوه و ترس چه کنیم؟
این احساسات می‌تواند باعث سردی و خشکی و ضعف و گاهی باعث لاغری و گاهی باعث ریزه‌خواری و چاقی شده و رنگ پوست را زرد یا تیره کرده و شادابی را از بین ببرد. ترس بیشتر از غم سبب سرد ‌شدن بدن می‌شود. جالب‌ است بدانید این احساسات به مقدار کم به‌خصوص برای افراد گرم و تر می‌تواند کمک‌کننده باشد و بدن را به اعتدال نزدیک کند. برای رفع این حالات، امیدواری، آوازهای بلند، مجالس دلگشا، خواندن و شنیدن افسانه‌ها و داستان‌ها، ورزش دسته‌جمعی و قدم ‌زدن در طبیعت گزینه‌های موثری است. برای رفع ترس نیز همنشینی با افراد شجاع و شنیدن حکایت‌ها و دیدن فیلم‌هایی که شجاعت افراد را نشان می‌دهد کمک‌کننده خواهد بود. افراد دچار این حالات باید از مصرف بیش از حد عدس، بادمجان، کلم‌خام، گوشت گاو و گوساله، پنیرهای کهنه و شور، غذاهای بیش از حد سرخ‌شده، ادویه‌های تند و ترشی‌ها بپرهیزند. شربت به‌لیمو، باد رنجبویه، جلاب و بوییدن گلاب و همچنین سحرخیزی، خوابیدن قبل از نیمه‌شب و ورزش معتدل به‌خصوص به‌صورت دسته‌جمعی توصیه می‌شود.

همّ و خجالت
«همّ » حالتی از غم است که البته امید به اصلاح عامل ناراحتی وجود دارد. به همین دلیل مانند غم، بدن را سرد نمی‌کند و اگر امیدواری زیاد شود باعث رفع علائم ناشی از غم می‌شود. همّ باعث فراموش‌کردن مشکلات و بیماری‌ها شده و در صورت نبود آن بدن دچار کندی و بی‌انگیزگی می‌شود.
خجالت نیز حالتی روانی است که اگر طولانی شود باعث سردی شده و ضعف کمی ایجاد می‌کند. برای رفع آن می‌توان از تدابیر ترس استفاده کرد و همچنین از مشاوره‌های تخصصی کمک گرفت.

دوش اکسیژن بگیرید!
توصیه‌هایی وجود دارد که می‌تواند به حفظ سلامت روان کمک‌ کرده و در همه حالت‌های روحی، فرد را به تعادل نزدیک و در تغییرات روانی اثر شدید و ماندگاری در بدن باقی گذارد. تنفس‌های عمیق یکی از این دستورات بوده و به «دوش اکسیژن» معروف است و اگر هر یک تا دو ساعت انجام شود به رفع تغییرات ناگوار روحی کمک زیادی می‌کند. برای این کار روی صندلی بنشینید و پنج مرتبه تنفس عمیق انجام دهید. این‌گونه که ابتدا نفس را به آرامی از راه بینی داخل کنید، چهار شماره نفس را داخل سینه نگه‌ داشته و سپس به آرامی تمام هوای ریه را از راه دهان خارج کنید. سپس دو ثانیه مکث و مجددا تکرار کنید. یکی دیگر از توصیه‌های طب‌ سنتی برای رفع این حالات باغبانی کردن و ارتباط با طبیعت و عناصر چهارگانه خاک، آب، آتش و هواست. این کار باعث ایجاد تعادل در بدن و دور شدن ازفکر و خیال‌های ناراحت‌کننده و کاهش استرس‌ها می‌شود و تلاش و انتظار برای رویش، باعث افزایش صبوری فرد شده و به برقراری آرامش کمک می‌کند.

با توجه به شرایط زندگی فعلی می‌توان از گلدان‌های آپارتمانی برای رسیدن به این هدف کمک گرفت. همچنین گل‌بازی و آب‌بازی برای کاهش استرس و عدم تمرکز در کودکانی که از اختلال عدم تمرکز بیش‌فعالی (ADHD) رنج می‌برند، کمک‌کننده خواهد بود. جالب است بدانید شادی متعادل مزاج را گرم‌وتر کرده و موجب تقویت بدن، افزایش وزن، روشن و شاداب شدن رنگ چهره، دفع مواد زائد از بدن و رفع بیماری‌ها می‌شود.

منبع: روزنامه جام جم، مصاحبه با دکتر زهرا سرباز حسینی، 12 شهریور 1399

با آرزوی صحت جسم و جان برای شما

سلامتکده طب سنتی ایرانی معصومیه